Mammacarcinoom (borstkanker) algemene informatie

Patiënteninformatie

Versie:

1.2

Publicatiedatum:

30-03-2017

Systemische therapie bij borstkanker (mammacarcinoom)

Wat is systemische therapie?

Systemische therapie is de behandeling met medicijnen waarbij de werking zich voordoet in het hele lichaam (= systeem). Dit in tegenstelling tot chirurgie (opereren) of radiotherapie (= bestralen) wat zogenaamde lokale behandelingen zijn. De systemische behandeling die kunnen worden toegepast bij het mammacarcinoom zijn: hormonale therapie, chemotherapie en doelgerichte therapie.

Anti Hormonale (endocriene) therapie

Hormonale therapie van het mammacarcinoom richt zich vooral op het hormoon oestrogeen. De behandeling remt de productie van dit hormoon in het lichaam en voorkomt dat oestrogeen de groei van (eventueel nog) aanwezige tumorcellen kan stimuleren. Hierdoor komt de tumorcel minder oestrogeen beschikbaar en zijn ze minder goed in staat te groeien. Anti hormonale therapie wordt alleen gegeven als de hormoonreceptor (oestrogeen- of progesteronreceptor) polities is. Dit kan bij weefselonderzoek worden vastgesteld en is ongeveer bij 70% van alle vrouwen met borstkanker het geval. Als beide hormoonreceptoren negatief zijn, is anti hormonale therapie niet zinvol.

Chemotherapie

Bij chemotherapie worden er medicijnen toegediend via een infuus of door middel van tabletten. De behandeling is erop gericht het proces van celdeling stop te zetten. Alle delende cellen – dus ook gezonde cellen – worden hierdoor getroffen, maar met name de kankercellen omdat deze cellen vaker delen. Gezonde cellen herstellen zich na de chemotherapie toediening, de kankercellen vaak niet.

Doelgerichte therapie

Doelgerichte therapie is een behandeling met een type geneesmiddel dat de groei en deling van kankercellen blokkeert door zich te koppelen aan specifieke moleculen (receptoren op of in de tumorcel) die nodig zijn voor de groei en overleving van de tumorcellen. Trastuzumab is een voorbeeld van doelgerichte therapie die bij de behandeling van borstkanker gebruikt wordt. Trastuzumab blokkeert de zogenaamde HER2-neu receptoren zodat er geen groeisignalen meer kunnen worden doorgegeven aan de tumorcellen. Een behandeling met trastuzumab wordt gegeven wanneer bij weefselonderzoek blijkt dat er sprake is van overexpressie van het HER2-neu receptor, dit is bij ongeveer 20% van alle vrouwen met borstkanker het geval.

Wanneer wordt systemische therapie toegepast?

Systemische therapie kent verschillende toepassingen, namelijk als:

Neo-adjuvante behandeling: Bij grotere tumoren of tumoren die lijken vastgegroeid te zijn in huid of in de borstspier kan er chemotherapie worden gegeven voorafgaand aan de operatie. Het doel van deze behandeling is dan het verkleinen van de tumor.
Adjuvante behandeling: Adjuvante systemische therapie kan worden toegepast nadat eerst een chirurgische behandeling heeft plaatsgevonden. Het doel van deze behandeling is mogelijke (niet-aantoonbare) zogenaamde micrometastasen te doden en hierdoor de prognose te verbeteren.
Deze behandeling kan bestaan uit chemotherapie en/of anti-hormonale therapie en/of doelgerichte therapie. De keuze voor adjuvante behandeling is afhankelijk van vele factoren zoals leeftijd van de patiënt, grootte van de tumor, de delingsgraad van de tumor (groeisnelheid), de gevoeligheid van de tumor voor hormonale of doelgerichte therapie,

Palliatieve behandeling: Ongeveer 20% van de patiënten met borstkanker krijgt te maken met uitzaaiingen (metastasen). Hiervan heeft ongeveer 5% reeds metastasen bij diagnose. Bij uitgezaaide ziekte heeft de borstkanker zich verspreid naar andere delen van het lichaam zoals skelet, longen, lever of hersenen. Het doel van de palliatieve behandeling is om de groei en verspreiding van de tumor te remmen, waardoor de kwaliteit van leven en vaak ook de levensduur kunnen toenemen. De keuze voor een palliatieve behandeling is afhankelijk van vele factoren zoals, wens van de patiënt, de aanwezigheid van mogelijke andere aandoeningen, de behandeling die (mogelijk) al eerder is gegeven, de leeftijd van de patiënt, de hormoongevoeligheid van de tumor en of er snel een effect moet worden bereikt bij uitgebreide ziekte. De behandeling kan zijn chemotherapie, hormoon therapie of doelgerichte therapie. Soms is een combinatie van behandeling ook mogelijk en noodzakelijk.

In het geval van uitzaaiingen naar de botten (skeletmetastasen) wordt ook een behandeling met zogenaamde bisfosfonaten voorgesteld. Deze middelen maken het skelet minder gevoelig voor de het ontstaan van nieuwe metastasen in het skelet.

Deelnemen aan onderzoek?

Stap voor stap

De start van wetenschappelijk onderzoek naar nieuwe behandelingen begint in het laboratorium. Blijkt uit laboratoriumonderzoek dat het effect voldoende is, dan vindt vervolgonderzoek bij mensen plaats. Bij de behandeling van kanker worden uitsluitend medicijnen gebruikt die klinisch wetenschappelijk zijn getoetst én uiteindelijk geregistreerd.

Fasen van wetenschappelijk onderzoek

Het wetenschappelijk onderzoek naar nieuwe medicijnen of behandelmethoden vindt plaats in drie verschillende fasen (fase I, II en III).

Fase 1
In deze fase wordt vooral gekeken hoe mensen een bepaalde behandeling verdragen. Daarnaast wordt gekeken welk behandelschema of welke vorm van toedienen (tablet, infuus) het meest geschikt is.
Aan fase 1-onderzoek doen alleen kankerpatiënten mee voor wie geen standaardbehandeling (meer) beschikbaar is. Het onderzoek is intensief. Voor deelname aan de studie over voldoende lichamelijke conditie beschikken. Het aantal patiënten dat deelneemt aan een fase I onderzoek is meestal beperkt.
Fase 2. In deze fase ligt de focus met name op de werking en de veiligheid van het middel bij verschillende soorten kanker.
Fase 3
In deze fase vindt een onderzoek plaats tussen de bestaande (standaard) behandeling en de mogelijk nieuwe behandeling of combinatie van behandelingen. Op deze manier kan worden vastgesteld of er een betere kans is op genezing, langere overleving en/of minder bijwerkingen.

Binnen FROHON wordt alleen deelgenomen aan fase 2 en fase 3 onderzoek.

Patiënteninformatie

De samenwerkende ziekenhuizen werken naast de vertrouwde papieren folders ook met Indiveo. Dat is een digitale vorm van patiënteninformatie met voorlichting in beeld en geluid.

U ontvangt via de mail bericht dat uw informatie klaarstaat op de site van Indiveo. Via een persoonlijke code krijgt u toegang tot deze site en tot uw informatie.

De (digitale) folders bevatten algemene informatie en zijn bedoeld als aanvulling op de mondelinge informatie die u krijgt in het ziekenhuis. Houd er rekening mee dat voor uw specifieke situatie de informatie niet geheel van toepassing kan zijn. Aan de inhoud van de (digitale) folders kunnen geen rechten worden ontleend.