Beenmerg zit binnenin de botten. Het is een dikke rode vloeistof die lijkt op bloed. Beenmerg zorgt ervoor dat ons bloed voortdurend wordt vernieuwd.
In het beenmerg zitten stamcellen. De stamcellen groeien uit tot rode bloedcellen, witte bloedcellen en bloedplaatjes. Door het bot lopen bloedvaten. Het beenmerg geeft de bloedcellen en de bloedplaatjes af aan deze bloedvaten.
De witte bloedcellen (leukocyten) beschermen tegen infecties, rode bloedcellen (erytrocyten) vervoeren zuurstof en voeding en bloedplaatjes (trombocyten) zijn nodig voor de bloedstolling. Chemotherapie heeft een negatieve invloed op de werking van het beenmerg = beenmergsuppressie, wat leidt tot een vermindering van het aantal bloedcellen.
Om de invloed van de behandeling op uw beenmerg na te gaan, wordt uw bloed voor iedere cyclus gecontroleerd. Wanneer blijkt dat de bloedcellen zich nog niet voldoende hebben hersteld, kan de therapie worden uitgesteld met 1 à 2 weken, zodat het beenmerg mee tijd heeft om te herstellen. Soms is het nodig om de dosering te verminderen.
Anemie = een verminderd aantal rode bloedcellen
Bij een anemie (“bloedarmoede”) bevat het bloed een te laag aantal rode bloedcellen of een te laag gehalte aan hemoglobine (Hb.), een zuurstoftransporterend en ijzerhoudend eiwit ín de rode bloedcellen. Door chemotherapie worden er onvoldoende rode bloedcellen gevormd in het beenmerg waardoor bloedarmoede ontstaat. Hoewel anemie niet gevaarlijk is kan het wel vervelende gevolgen hebben waaronder:
- (sneller) Vermoeid voelen;
- Futloos voelen, weinig energie;
- Zich koud voelen;
- Er bleek uitzien;
- Kortademigheid;
- Zich duizelig voelen.
Duur
De verminderde aanmaak van rode bloedcellen is van tijdelijke aard en het herstel is spontaan. Soms is het nodig om medicijnen te geven welke het beenmerg stimuleert om rode bloedcellen sneller te laten herstellen. Deze zogenaamde groeifactoren worden onderhuids ingespoten. Indien dit voor u van toepassing is zal dit met u worden besproken.
Wanneer de anemie ernstig is kan worden besloten tot het geven een transfusie met rode bloedcellen.
Adviezen om anemie te beperken
Zorg voor goede voeding met voldoende ijzer, vitamine B en C en Foliumzuur. Drink per dag 1.5 tot 2.0 liter.
Leukopenie = een verminderd aantal witte bloedcellen
Een vermindering van het aantal witte bloedcellen maakt de kans groter dat het lichaam een infectie niet adequaat kan bestrijden. Een infectie kan gevaarlijk zijn wanneer dit niet behandeld wordt. Als er tijdelijk (te) weinig witte bloedcellen in lichaam zijn, heeft een infectie namelijk ‘vrij spel’ om zich uit te breiden in het hele lichaam. Bij tijdige behandeling hoeft dit niet op te treden.
Duur
De verminderde aanmaak van witte bloedcellen is van tijdelijke aard en het herstel is spontaan. Soms is het nodig om medicijnen te geven welke het beenmerg stimuleren om witte bloedcellen sneller te laten herstellen. Deze zogenaamde groeifactoren worden onderhuids ingespoten. Indien dit voor u van toepassing is zal dit met u worden besproken.
Adviezen om infecties te voorkomen
Zorg voor een goede mond- en lichaamshygiëne. Was uw handen voor het eten en na toiletbezoek. Voorkom zoveel mogelijk wondjes en verzorg opgelopen wondjes meteen. Vermijd zoveel als mogelijk het contact met mensen die griep hebben of verkouden zijn en met kinderen die infectieziekten hebben. Vermijd het verzorgen van huisdieren of gebruik hiervoor (lichte) wegwerphandschoenen.
Tekenen van infectie kunnen zijn
- Koorts;
- Koude rillingen;
- Hoofdpijn, zich echt ziek voelen;
- Keelpijn, (pijn bij het) hoesten, verstopte neus (infectie van de luchtwegen), slijm ophoesten;
- Branderig gevoel bij het plassen, vaak in kleine hoeveelheden plassen, (infectie van de urinewegen);
- Buikkrampen, diarree, branderig gevoel aan de sluitspier, (darminfectie);
- Plaatselijke roodheid, zwelling, pijn, warmte (huidinfectie).
Neem geen medicijnen op eigen initiatief wanneer u vermoedt dat u een infectie heeft. Neem direct contact op het uw (huis) arts of verpleegkundige.
Trombopenie = een verminderd aantal bloedplaatjes
Bij een trombopenie bevat het bloed een te laag aantal trombocyten of bloedplaatjes. Bloedplaatjes zijn noodzakelijk voor een adequate bloedstolling. Wanneer er (te) weinig bloedplaatjes zijn kan dit leiden tot (een verhoogde kans) op:
- Blauwe plekken;
- Neusbloedingen of bloedend tandvlees;
- Onderhuidse bloedinkjes;
- Menstruatie die heviger is;
- Bloed in ontlasting /urine.
Duur
De verminderde aanmaak van bloedplaatjes is van tijdelijke aard en het herstel is spontaan. Wanneer de trombopenie zeer ernstig is kan worden besloten tot het geven een transfusie met trombocyten.
Adviezen om de gevolgen van een trombopenie te beperken:
- Gebruik een zachte tandenborstel en tandzijde in plaats van tandstokers
- Gebruik een elektrisch scheerapparaat in plaats van scheemesjes
- Gebruik maandverband in plaats van tampons bij de menstruatie
- Vermijd activiteiten of sporten waarbij u zich kan blesseren en gebruik handschoenen bij het klussen of tuinieren;
- Bij tandartsbezoek is het van belang dat u de tandarts informeert over het feit dat u chemotherapie krijgt;
- Neem nooit op eigen initiatief geneesmiddelen die aspirine bevatten.
Neem contact op met uw (huis) arts of verpleegkundige bij het spontaan van blauwe plekken, het regelmatig voorkomen van een moeilijk te stelpen bloedneus, bij een verlengde/hevigere menstruatie.